Szwajcaria nie jest państwem socjalnym. Ci, którzy chcą co miesiąc otrzymywać pieniądze od państwa „bo im się należy” mają w okolicy kraje, które są o wiele przyjaźniejsze ich sposobom na życie. Sami Szwajcarzy nie zgadzają się na rozdawnictwo publicznych (czyli swoich własnych!) pieniędzy. Gdy populiści proponowali wprowadzenie dochodu bezwarunkowego 2500 franków na miesiąc (czyli, czy się stoi czy się leży, co miesiąc na konto każdego obywatela wpływałoby 2500 franków – przeliczając tak z grubsza razy 4 to 10 000 zł), Szwajcarzy powiedzieli zdecydowane nie. Odmówić takiego prezentu? To potrafi zrobić wyłącznie dojrzały obywatel, który wie skąd się biorą pieniądze.

Zasiłki rodzinne w Szwajcarii

Tak czy siak, w Szwajcarii funkcjonują zasiłki rodzinne dla pracujących rodziców, którzy zarabiają więcej niż 587 chf miesięcznie. Zasiłki wynoszą więcej niż 200 chf miesięcznie na jedno dziecko do ukończenia 16 roku życia. Dokładna stawka zależy od kantonu – np. najwięcej otrzymuje się w kantonie Zug – 300 chf. W niektórych kantonach stawka jest progresywna w zależności od ilości dzieci. Na przykład we francuskojęzycznym kantonie Vaud za pierwsze i drugie dziecko otrzymuje się miesięcznie po 250 chf, a za trzecie i kolejne – 370 chf. Po skończeniu 16 roku życia rodzice mogą ubiegać się o dodatek edukacyjny dla swoich dzieci do czasu kiedy nie skończą nauki (maksymalnie do 25 roku życia). Ten dodatek wynosi minimalnie 250 chf na miesiąc, a jego wysokość zależy od kantonu. Na przykład w kantonie Genewa może osiągnąć aż 500 chf na miesiąc w przypadku trzeciego dziecka.

Zasiłki rodzinne przysługują również wtedy, gdy dzieci mieszkają w Polsce. Ich wysokość jest wyrównywana do wysokości szwajcarskich zasiłków, nawet jeśli w Polsce pobierane są świadczenia na dzieci.

Złe wiadomości dla bezrobotnych?

Powyższy zasiłek należy się wyłącznie osobom, które pracują i zarabiają więcej niż podane minimum. Ci z lewa pomyślą, że Szwajcaria wspiera bogatych, a odmawia biednym, a ci z prawa, że Szwajcaria stosuje świetne incentywy, żeby zmusić swoich obywateli do pracy. Nie jest tak do końca. Osoby, które nie pracują lub nie otrzymują wymaganego dochodu również otrzymują zasiłki rodzinne, ale w ramach funduszu dla bezrobotnych. Nie są to pieniądze, które się otrzymuje bezwarunkowo. Szwajcaria robi wszystko, żeby zniechęcić swoich obywateli od uczynienia sobie z posiadania dzieci sposobu na życie. Podstawowe świadczenia rodzinne wystarczają wyłącznie na przeżycie, a nie na wygodne życie (nie mówię w tym momencie o zasiłku dla bezrobotnych, który wynosi 70 lub 80% wynagrodzenia i wypłacane jest nawet przez okres dłuższy niż rok – w zależności od Twojego wieku i stażu pracy pod warunkiem przepracowania przynajmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 2 lat).

Jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia dziecka

W niektórych kantonach otrzymuje się jednorazowy „prezent” przy narodzinach dziecka. Najwięcej otrzymuje się w kantonach Genewa i Valais – 2000 chf, a w przypadku ciąży mnogiej – 3000 chf. Adopcja dziecka jest w tych kantonach traktowana tak samo jak narodziny.

Urlop macierzyński

Pracujące matki, które nie chcą zrezygnować z kariery mogą cieszyć się swoim noworodkiem maksymalnie przez 14 tygodni. W tym czasie otrzymują 80% wynagrodzenia. Nie istnieje coś takiego jak urlop wychowawczy ani urlop tacierzyński. Wolne dla młodego taty po narodzinach dziecka dłuższe niż 1 dzień to wyłącznie dobra wola pracodawcy. Według organizacji Travail Suisse, tylko 3% szwajcarskich tatusiów otrzymało więcej niż 10 dni wolnego z tytułu narodzin dziecka.

Z obserwacji wynika, że świeżo upieczone matki robią wszystko, żeby wrócić do pracy, ale jednocześnie, żeby zmniejszyć jej zakres z pełnego etatu do jego ułamka. Pomimo państwowych dopłat do żłobków, opieka nad dzieckiem w Szwajcarii jest bardzo droga i nierzadko zabiera jedną pensję. Z tego względu, a także dlatego, że niespełna 3,5-miesięczne dziecko potrzebuje matki, wiele kobiet w Szwajcarii nie wraca do pracy po urodzeniu dziecka. Co ciekawe, wpisanie w CV na rok czy dwa „full-time mother” nie przekreśla dalszej kariery zawodowej kobiet.

Nie da się zwolnić kobiety w ciąży lub na urlopie macierzyńskim. Dość popularna niestety jest jednak praktyka zwalniania kobiet wracających do pracy po urlopie macierzyńskim. Pracownicy szwajcarskiego związku zawodowego Unia mówią, że mają co najmniej jedną sprawę dotyczącą podobnego traktowania młodych matek w miesiącu.

Czy Szwajcaria jest przyjazna rodzinom?

Pomimo nieciekawej sytuacji pracujących matek powiedziałabym, że tak. Owszem, prym we współczynniku urodzeń w Europie wiedzie tradycyjnie Francja i kraje skandynawskie, ale Szwajcaria wcale nie zajmuje dna tabeli (w dodatku matka szwajcarska rodzi przeciętnie więcej dzieci niż matka polska). Dlaczego ludzie chcą się mnożyć w Szwajcarii? Szwajcaria jest bogata, a dzięki demokracji bezpośredniej stabilna. Niektórzy narzekają, że przez system referendów nowe przepisy wprowadzane są bardzo mozolnie, ale z drugiej strony nie grozi to rewolucją uchwaloną nad ranem w niemal pustym parlamencie… Kraj jest bezpieczny. Dzieci wychowywane w Szwajcarii mają zagwarantowaną dobrą edukację w publicznych szkołach, a potem niemal pewność pracy. Ale przede wszystkim jedno dobre szwajcarskie wynagrodzenie starczy do utrzymania rodziny.

Źródła:

https://www.ch.ch/en/family-allowances/

https://www.medisuisse.ch/contento/medisuissedeCH/medisuisse/Leistungen/Familienzulagen/Zulagenarten/tabid/242/language/de-CH/Default.aspx