Zaczynamy z tym koksem! Zapomnijcie o tym, że Wam tu wymienię wszystkie szczepy winne, które można znaleźć w Szwajcarii – ani tu czas, ani miejsce, żeby tworzyć encyklopedię gatunku. Postaram się jednak wymienić i scharakteryzować najważniejsze i najpopularniejsze odmiany wina w Szwajcarii podkreślając te, które są typowe dla tego kraju.

Frankofoni, nie przestraszcie się, przy każdej trudniejszej nazwie będę podawała wymowę – w dodatku dla normalnego człowieka, bez znaków fonetycznych. Zawstydźmy polskich kelnerów i nauczmy się poprawnie wymawiać tą chińszczyznę! No to odpalamy te białe wina:

Aligoté (czyt. Aligote) – pochodzi z Burgundii, w Szwajcarii ten szczep winny rośnie w kantonie Genewa. Zwykle pija się je młode; w smaku lekkie, rześkie i wibrujące z nutą cytrusów i jabłek. Ci co się nie znają, powiedzieliby że nieco kwaśne, także jeśli nie jesteś amatorem białych wytrawnych win, omijaj Aligoté szerokim łukiem! Świetnie pasuje do wędzonego łososia i innych przystawek (jest dobrym przełamaniem wszystkiego, co słone, tłuste i bogate w smaku).

Amigne (czyt. Amiń) – Amigne to odmiana pochodząca z Valais z okolic malutkiej wioseczki gdzieś w Alpach – Vétroz. Jest to ekskluzywna odmiana, gdyż rośnie tylko tam! Przyznam się z ręką na sercu – uwielbiam i gorąco polecam. Pochodzi z bardzo późnego zbioru winogron, dlatego wino jest słodkie lub pół-słodkie i ma bardzo bogaty, mandarynkowy smak, tak nietypowy dla białych win. To jest wino, które pasuje do piwniczki, ponieważ bardzo pięknie się starzeje, a z wiekiem dobre roczniki stają się po prostu poezją. Wada: dość drogie. Butelka Amigne kosztuje ok. 25 chf. Znakomicie pasuje do Foie Gras, pasztetów drobiowych podawanych na przystawkę, a także niektórych serów.

Arvine, Petite Arvine (czyt. Arwin, Petit Arwin) – jeden z najważniejszych winnych ambasadorów górskiego kantonu Valais. Jest to eleganckie, wytrawne wino z nutą grejpfrutów, rabarbaru, miodu i wisterii. Jego cechą charakterystyczną jest delikatny posmak soli. Dobrze się starzeje, niska kwasowość. Znakomity akompaniament do typowych szwajcarskich potraw serowych – fondue i raclette, a także owoców morza, sushi i ryb.

 Chardonnay (czyt. Szardone) – wina z tej odmiany są lekkie i rześkie o zapachu białych kwiatów. Wina Chardonnay zwykle leżakują w beczkach, tak jak to się robi w Burgundii, dzięki czemu uzyskują charakterystyczny bogaty posmak z odrobiną słodyczy. Szwajcarskie Chardonnay jest niezbyt popularne, ale zdobywa wiele nagród i wyróżnień. Świetnie pasuje do deski serów i to bardziej do serów niż do deski!

Chasselas (czyt. Szasla), Fendant (czyt. Fądą lub zależnie od akcentu Fędę), Gutedel (czyt. Gutdel) – synonim młodego, łatwego sikacza, którym najłatwiej się upić. Stosunkowo mało kwaśne, lekkie i żywe, a jego charakterystyka w dużym stopniu zależy od regionu. Znakomity partner szwajcarskich potraw serowych (fondue, raclette), dobrze się również dogada z rybką słodkowodną. Nie przynoś Chasselas jako prezent na urodziny szefa – jeśli jest snobem, może się obrazić. Dodam – Chasselas ma swoich wiernych obrońców, którzy przekonują, że po odstawieniu w piwniczce na kilka lat, wino nabiera zupełnie innego, głębszego charakteru.

Completer (czyt: Kompleter), Malanstraube, Zürirebe  – odmiana pochodząca z kantonu Graubünden. Nazwa Completer pochodzi od komplety, czyli wieczornej modlitwy, po której Benedyktyni mogli w ciszy wypić kielich wina. Completer to wino naturalnie kwasowe o aromacie dojrzałych jabłek, opuncji, śliwek i miodu. Po długim przechowywaniu ta kwasowość znacznie maleje, a wino nabiera zdecydowanego charakteru. Wino nie tylko jest legendarne, ale również kolekcjonerskie – swoją dojrzałość osiąga dopiero po 7-10 latach, także siup! do piwniczki i na specjalne okazje.

Humagne Blanc, Humagne Blanche (czyt. Umań Blą, Umań Bląsz) – kolejna rdzennie szwajcarska odmiana. Humagne Blanc jest dość lekkie i eleganckie z subtelną nutą kwiatów. Młode wino przypomina zwykłe Chasselas, ale starsze, odpowiednio leżakowane oddaje niesamowity bukiet. Legendy miejskie głosiły, że Humagne Blanc zawiera dużo żelaza, także niegdyś było nazwywane « winem młodych matek ». Dobrze pasuje do ryb.

Müller –Thurgau, Riesling – Sylvaner (czyt. Rizling – Silwaner). Najpopularniejsze wino pochodzące z części niemieckojęzycznej Szwajcarii. Aromatyczne, a nawet kwiatowe, o nutach brzoskwiniowych i blado-żółtym kolorze wpadającym lekko w zieleń. Idzie w parze z rybami słodkowodnymi, kremowymi serami i lekkimi warzywnymi przystawkami. Wino nie nadaje się do długiego przechowywania. Koniecznie kup Müller –Thurgau do szparagów !

 Muscat (czyt. Muska) – bardzo « łatwe« winko. Lekkie, mało kwasowe, najczęściej słodkie lub pół-słodkie. Najbardziej będzie smakować amatorom napojów wyskokowych o niezbyt wyrafinowanych gustach. Idealne do popijania latem mocno schłodzone z lodem (żeby jeszcze bardziej zabić tradycję winną) gdzieś w ogródku i koniecznie w ukryciu. Nie nadaje się zdecydowanie do wykwintnych dań i jako prezent dla bywałych gości. Ale wiecie, co kto lubi.

Pinot Gris (czyt. Pino Gri), Malvoisie (czyt. Malwłazi), Pinot Grigio (czyt. Pino Grigio), Grauer Clevner – bogate w smaku, bardzo aromatyczne białe wino.  W Valais z tej odmiany winogron tworzy się słodkie i półsłodkie przepyszne Malvoisie, czyli, jakby powiedział pan Zagłoba, nasza polska Małmazja ! Wino ma dość wyrafinowaną kompozycję : znajdziecie tam nuty galaretki z pigwy, miodu, dżemu z żółtych śliwek i orientalnych przypraw. Dobrze się starzeje. Zdecydowanie polecam ! Świetnie się komponuje z kurczakiem i foie gras na słodko.

Rèze, Resi (czyt. Rez), Vin de Glacière (czyt. Wę dy Glasjer) – najstarsza odmiana winogron w Alpach – pierwsze wzmianki pochodzą aż z 14 wieku. Obecnie ten rodzaj winogron kultywowany jest tylko i wyłącznie w kantonie Valais. Z tych winogron tworzy się legendarne i bardzo rzadkie Vin du Glacier – wino lodowcowe. Według opowieści, beczek z winem lodowcowym nigdy się nie opróżnia do końca, a jedynie dopełnia raz do roku.

Sauvignon Blanc (czyt. Sowinią Blą) – oto wino, które łatwo zepsuć, gdy winogrona zostaną zebrane zbyt wcześnie ! Tradycyjnie o dość dużej kwasowości, o aromacie liści, pokrzyw i agrestu. Sauvignon Blanc pije się młode – wino bardzo niewiele zmienia się z czasem. Pasuje do ryb, koziego sera i sushi.

Savagnin Blanc (czyt. Sawanię Blą), Heida (czyt. Hajda), Païen (czyt. Paję) – odmiana tych winogron pochodzi z Jury. Być może znacie to popularne w polskie smaczne wino pod nazwą Gewurztraminer? Gdy myślę – Savagnin Blanc mam na myśli bardzo pijalne, półwytrawne lub półsłodkie winko z nieco pikantną, owocową nutą. Można pić młode lub przechowywać w piwniczce. Doskonale pasuje do grzybów, serów i ryby.

Najbardziej Wam polecam te rdzennie szwajcarskie wina, których nie znajdziecie nigdzie indziej: Amigne, Petite Arvine, Completer, Humagne Blanc i legandarne Vin de Glacière. A jakie Wy lubicie najbardziej szwajcarskie białe wino?

W następnym odcinku leksykon czerwonych odmian win szwajcarskich!