„Przysłowie mądrością ludu” – jak to się mówi. I tak to wygląda – wiele przysłów i powiedzeń odsłania charakter i dążenia danego narodu. Dlatego czasem napotykamy wiele przeciwstawnych złotych myśli – od naszych europejskich porad, by „chwytać dzień”, zapewnień, że „każdy jest budowniczym swojego życia” do buddyjskich nauk, żeby płynąć z prądem i akceptować wszystko to, co przyniesie nam los (i nie próbować o to walczyć). Jak w świetle tej teorii wygląda szwajcarska „osobowość”? Co wbija dzieciakom do głowy szwajcarska Mutti gdzieś tam na alpejskich halach?

Dzisiejszy artykuł jest częścią blogerskiej akcji „W 80 blogów dookoła świata”. Koncept naszego blogerskiego balona jest prosty: jeden temat, do którego w tym samym czasie przymierza się wiele blogów językowych i kulturowych opisujących swój kawałek świata. Tematem sierpniowym są przysłowia i powiedzenia pochodzące z kraju X.

Tak jak już powiedziałam we wstępie, zwykle przysłowia i powiedzenia narodowe wskazują nam charakter danego narodu. Amerykanie powtarzają, żeby wyciskać życie jak cytrynę i ryzykować, żeby później pić szampana (chyba najwyraźniej z tą cytryną). Porzekadła żydowskie w 90% są o podejściu do pieniędzy i bogactwa, a angielskie chwalą umiar i porządek. Jak w tym wszystkim stoją Szwajcarzy?

Diabeł tkwi w szczegółach – tak, tak, to znane na całym świecie powiedzenie pochodzi ze Szwajcarii. Jeszcze o tym nie wiedząc, na myśl o nim przed oczami stawały mi sprytne, wielostronicowe umowy bankowe całe zapisane mikroskopijnym druczkiem, na podstawie których z „najlepszej na rynku” 5% lokaty otrzymuje się później zgniłe 1,5%. No tak… Któż inny mógł stworzyć to porzekadło? Diabeł tkwi w szczegółach, Panie i Panowie, więc czytajcie umowy, specyfikacje i nie wierzcie obiecankom-cacankom!

Gdy każdy dba o siebie, wtedy każdy jest zadbany –  oryg. Wenn jedä für sich luegt, isch für alli g’luegt. (Wybaczcie – moje tłumaczenie tego przysłowia nie ma rąk ani nóg, ale strona bierna w języku polskim czasownika dbać lub uważać jest taka właśnie trochę koślawa.) To porzekadło powinno być ogłoszone wszem i wobec jako motto, naczelne hasło Szwajcarii i przyczyna słynnej szwajcarskiej dyskrecji. Pilnowanie własnego nosa to jest to, co Szwajcarom najlepiej wychodzi. Ma to dobre i złe strony. Dobre: nikt Ci nie będzie właził z buciorami w Twoje życie ani dyktował Ci, co masz robić. Złe: biedna Szwajcarka może stać z wózkiem przed wejściem do pociągu aż do jego odjazdu i nikt jej nie zapyta, czy może pomóc, ani ona nikogo nie poprosi o pomoc. Wreszcie najczęściej zlituje się nad nią jakiś cudzoziemiec…

Słowa to karły, czyny to olbrzymy – to wiele tłumaczy… Jak powiedział kiedyś mój kolega, Szwajcarzy są jak niepozorne samochodziki, które pod maską kryją silnik Porsche. Szwajcarzy nie cierpią się chwalić, więc gdy Polacy, Włosi i Hiszpanie do samochodów doklejają znaczki, że turbo, sportowy i w ogóle odrzutowy, to oni dopłacają do tego, żeby tył auta był ładnie i klasycznie wyczyszczony. A co po maską kryje się cała stajnia czystej krwi Arabów. Zapomnij tutaj o amerykańskim automarketingu i sprzedaży samego siebie. Dlatego Szwajcarom z reguły można ufać (oczywiście, jak to w życiu bywa, zdarzają się różne wyjątki).

I ostatnie przysłowie, czyli:

• „Chasch nit z’Zehni und z’Weggli ha.” (dialect alemański)
• „Me ka nid s Zähnerli und s Weggli ha!” (Basel)
• „Khasch nit z’Füferli und z Weggli ha.” (Graubünden)
• „Chasch nöd s Föifi und s Weggli ha.” (Zürich)

Jak to się mówi po polsku: albo rybki albo akwarium (alternatywnie pipki), wóz albo przewóz, nie można mieć ciastka i zjeść ciastka.

Jak pięknie to brzmi w szwajcarskim dialekcie, prawda?

Mam dla Was dwie zagadki: co oznaczają te dwa szwajcarskie powiedzenia? Chodzi mi o polskie tłumaczenie i interpretację. Przyznam się Wam sama, że znam ich znaczenie, ale zupełnie nie wiem jak je zinterpretować, także ta zagadka nie ma łatwej odpowiedzi. Oto one:

1.    Uf alte Pfannä lehrt me choche.

2.    Dä dümmschdi Buur hät die gröschdä Härdöpfel.

Chcecie może poczytać o przysłowiach i powiedzeniach z innych krajów? Serdecznie zapraszam do eksploracji linków:

Chiny:

Biały Mały Tajfun – Chińskie powiedzenia i przysłowia

Francja:

Madou en France – Piękne francuskie cytaty

Français-mon-amour – Francuskie powiedzenia i przysłowia

Między Francją a Szwajcarią – Francuskie przysłowia z kotami w roli głównej

Blog o Francji, francuzach i języku francuskim – 5 francuskich mądrości ludowych

Hiszpania:

Bzik Iberyjski – Hiszpańskie powiedzenia i przysłowia. Bzik w akcji W 80 Blogów Dookoła Świata

Kirgistan:

O języku kirgiskim po polsku – Kirgiskie przysłowia 

Litwa:

Na Litwie – Litewskie powiedzenia i przysłowia

Niemcy:

Niemiecki po ludzku – Przysłowia związane z czasem 

Rosja:

Blog o tłumaczeniach i języku rosyjskim

Szwecja:

Szwecjoblog – 5 zaskakujących szwedzkich powiedzeń

Tanzania:

Suahili online – Suahilijskie przysłowia 

Wielka Brytania:

Angielskic2 – Przysłowia w obrazkach 

Specyfika języka – Powiedzenia i przysłowia angielskie – zgadniecie jakie?

English with Ann – Money, money, money czyli kasiate angielskie powiedzenia

English-Nook – Angielskie powiedzenia i przysłowia

Angielski dla każdego – Po co słuchać piosenek na lekcjach angielskiego?

 Włochy:

Studia, parla, ama – Powiedzenia i przysłowia

Obserwatore – Dzwonimy po fachowca – słowniczek zwrotów i mądrości życiowych

Primo Cappuccino – Inspirujące cytaty najsłynniejszych Włochów na świecie